Ontdekkingstocht doorheen het land der schone kunsten (deel 11)

Het is al veel te lang geleden dat we nog een trektocht in onze luchtballon maakten. Vindt u ook niet? Ik heb hem afgestoft en hij staat klaar om terug hoog te lucht in te varen. Het kunstelijk avontuur tegemoet. Hopsakee. Weg zijn wij.

 

'Heda! Kommen weiter unten! Ihr seid wilkommen. Meiner Kunst has etwas zu erzählen über meiner leben. Ich zelb weiß eine Sache zu erzählen; ich bin arm und verrückt! (dat zei hij destijds ook al, heb ik vernomen) Hurra! Was sagen sie mir davon?' (zijn Oostenrijks is ook niet meer wat het was) Een man in een breed gewaad staat ons naar beneden te lokken. Hij komt me bekend voor. 'Aber, natürlich kennen sie mich. Das stimmt, ich bin Gustav Klimt.' Ondanks het feit dat hij erom bekend staat absoluut geen sociaal en een zwijgzaam mens te zijn, ontvangt hij ons bijzonder hartelijk. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat wij sympathieke fervente kunsttrawanten zijn. Vermoed ik. Hij staat ons op te wachten in de tuin van zijn atelier, waar hij in alle eenzaamheid teruggetrokken leeft. In deze tuin haalt hij zijn kracht en inspiratie voor zijn werken.

 

Gustav Klimt werd in 1862 geboren ergens in de buurt van Wenen. Zijn vader was goudsmid, edoch leefde het gezin in armoede. Grote opofferingen zorgden ervoor dat de veertienjarige Gustav naar de kunstschool van Wenen kon. Daar merkten ze al snel zijn talent voor tekenen en schilderen op. Na zijn studie richtte hij samen met zijn broer Ernst de 'Künstler Compagnie' op. Zij hielpen mee aan het decoreren van paleizen, musea, theaters, ... en kenden groot succes. Gustav hield het niet enkel bij decoreren, zijn liefde voor het schilderwerk bleef niet achterwege. Hij zocht hierin zijn eigen weg. Hij hing enerzijds tussen het klassieke, al wou hij niet vervallen tot het academische, en anderzijds werd hij sterk aangetrokken tot het symbolisme. Hier begon zijn stilistische ontwikkeling. Na de dood van zijn vader en niet veel later die van zijn broer richtte hij zich helemaal op de schilderkunst. Het was zijn vaders beroep dat hem inspireerde tot het veelvuldig gebruik van goud en het decoratieve aspect in zijn werken. Als er een kunstenaar bestaat wiens gehele kunst erotisch te benoemen valt, zal het toch Gustav Klimt wel wezen zekers. Klimt's hoofdthema: de schoonheid van de vrouw, hij bezingt ze, met een fixatie op erotiek. De overdaad aan goud onderstreept het erotisme. Hij schilderde de vrouwen naakt, of met prachtige klederdracht ... Hij schilderde hen zittend, staand, liggend, ... Hij schilderde ze verfijnd en elegant ... Hij schilderde ze in alle houdingen en bewegingen ... zelfs de geheimste. Als kijker dring je als voyeur binnen in het intieme leven van de modellen op het doek. Je wordt je bewust van de intimiteit van de kunstenaar met zijn modellen. Zijn werken zijn gevuld met leven, maar voortdurend bewust van de dood. Zijn grote kunst bestond erin de figuren tot leven te wekken. Hij was gefascineerd door Eros en Thanatos. De levenscyclus. De associatie van dood en seksualiteit. Verstopt onder de hoofdthema's vrouwen en bloemen. Kort gezegd; het was dus gewoonweg nogal ne snoeper die zijn libido ergens kwijt moest.

Gustav Kimt, Danae

Klimt behoorde tot de nieuwe generatie Oostenrijkse kunstenaars in zijn tijd die zich groepeerde onder de naam Secession. Zij wouden een eind maken aan het onderscheid tussen kunst met de grote k en de 'ondergeschikte genres' van de kunst. 'Gedaan ermee', zeiden ze. 'Het gaat hier vanaf nu niet alleen om het estetische maar de 'kunst' zelf.' Zo kregen zij een belangrijke rol toebedeeld in de verspreiding van de Jugendstil.

 

Gustav Klimt, Music

 

De kunstenaar leerde in zijn schilderjaren ook de werken van zijn tijdsgenoten oa Schiele, Toulouse-Lautrec, Van Gogh, Munch, Matisse, Gaugain, Picasso, Toorop... kennen en liet zich door enkele doorheen de jaren ook beïnvloeden (alsook andersom).

 

Gustav Klimt stierf in februari 1918 op 55-jarige leeftijd aan een hartaanval (in dat zelfde jaar stierf ook Egon Schiele waarmee hij kameraadschap had gevormd.). Hij werkte altijd aan meerdere doeken tegelijk. Hij vulde ze langzaamaan met kleuren en vormen. Hierdoor bleven talrijke schilderijen na zijn dood onvoltooid achter. Ruim 3000 tekeningen werden bewaard. Deze werden lang verwaarloosd. Ze werden door de gevestigde orde in zijn tijd bestempeld als pornografisch.  De gevestigde orde dezer tijd vindt ze dan weer even belangrijk als zijn schilderijen in zijn gehele oeuvre.

 

Tot slot, woorden van een bescheiden man "Schilderen en tekenen kan ik. Dat geloof ik zelf en er zijn ook een paar mensen die zeggen dat ze dat geloven. Maar ik weet niet zeker of het waar is. Zeker zijn er maar twee dingen. 1. Er bestaat geen zelfportret van mij; ik ben niet geinteresseerd in mijn eigen persoon als onderwerp voor een schilderij, meer in andere mensen, vooral vrouwelijke, maar nog meer in andere verschijningen. Ik ben ervan overtuigd dat ik als mens niet extra interessant ben. Aan mij is verder niets bijzonder te zien. Ik ben een schilder, die dag in dag uit, van 's morgens tot 's avonds schildert. Figurenschilderijen, landschappen en soms portretten. 2. Het gesproken en geschreven woord ligt me niet al te goed., al helemaal niet als ik over mezelf of over mijn werk moet praten. Als ik een eenvoudige brief moet schrijven, heb ik angst en ben ik bang als voor een dreigende zeeziekte. Daarom zal men het moeten stellen zonder een artistiek of literair zelfportret van mij. Wat verdet niet hoeft worden betreurd. Wie iets over mij -als kunstenaar- wil weten, moet goed naar mijn schilderijen kijken en daarin proberen te ontdekken wie ik ben en wat ik wil." (uit 'Klimt' van Gilles Néret (Tasschen))

 

Gustav Klimt, The kiss (detail)

 

Gustav Klimt, Water serpents (detail)

Gustav Klimt, The tree of life

Kunstige groetjes,

Ine