Wondermooi

Vilhelm Hammershøi

Omdat ik nog eens graag de kleurrijke luchtballon wil bovenhalen en u wil meenemen op avontuur naar het land der schone kunsten.

 

(Ook omdat een van mijn geliefkoosde afwijkingen het lezen (en onthouden) van kunstenaars biografieën en bestuderen van kunst is.)

Vilhelm Hammershøi

Ontdekkingstocht doorheen het land der schone kunsten (deel 11)

Het is al veel te lang geleden dat we nog een trektocht in onze luchtballon maakten. Vindt u ook niet? Ik heb hem afgestoft en hij staat klaar om terug hoog te lucht in te varen. Het kunstelijk avontuur tegemoet. Hopsakee. Weg zijn wij.

 

'Heda! Kommen weiter unten! Ihr seid wilkommen. Meiner Kunst has etwas zu erzählen über meiner leben. Ich zelb weiß eine Sache zu erzählen; ich bin arm und verrückt! (dat zei hij destijds ook al, heb ik vernomen) Hurra! Was sagen sie mir davon?' (zijn Oostenrijks is ook niet meer wat het was) Een man in een breed gewaad staat ons naar beneden te lokken. Hij komt me bekend voor. 'Aber, natürlich kennen sie mich. Das stimmt, ich bin Gustav Klimt.' Ondanks het feit dat hij erom bekend staat absoluut geen sociaal en een zwijgzaam mens te zijn, ontvangt hij ons bijzonder hartelijk. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat wij sympathieke fervente kunsttrawanten zijn. Vermoed ik. Hij staat ons op te wachten in de tuin van zijn atelier, waar hij in alle eenzaamheid teruggetrokken leeft. In deze tuin haalt hij zijn kracht en inspiratie voor zijn werken.

 

Gustav Klimt werd in 1862 geboren ergens in de buurt van Wenen. Zijn vader was goudsmid, edoch leefde het gezin in armoede. Grote opofferingen zorgden ervoor dat de veertienjarige Gustav naar de kunstschool van Wenen kon. Daar merkten ze al snel zijn talent voor tekenen en schilderen op. Na zijn studie richtte hij samen met zijn broer Ernst de 'Künstler Compagnie' op. Zij hielpen mee aan het decoreren van paleizen, musea, theaters, ... en kenden groot succes. Gustav hield het niet enkel bij decoreren, zijn liefde voor het schilderwerk bleef niet achterwege. Hij zocht hierin zijn eigen weg. Hij hing enerzijds tussen het klassieke, al wou hij niet vervallen tot het academische, en anderzijds werd hij sterk aangetrokken tot het symbolisme. Hier begon zijn stilistische ontwikkeling. Na de dood van zijn vader en niet veel later die van zijn broer richtte hij zich helemaal op de schilderkunst. Het was zijn vaders beroep dat hem inspireerde tot het veelvuldig gebruik van goud en het decoratieve aspect in zijn werken. Als er een kunstenaar bestaat wiens gehele kunst erotisch te benoemen valt, zal het toch Gustav Klimt wel wezen zekers. Klimt's hoofdthema: de schoonheid van de vrouw, hij bezingt ze, met een fixatie op erotiek. De overdaad aan goud onderstreept het erotisme. Hij schilderde de vrouwen naakt, of met prachtige klederdracht ... Hij schilderde hen zittend, staand, liggend, ... Hij schilderde ze verfijnd en elegant ... Hij schilderde ze in alle houdingen en bewegingen ... zelfs de geheimste. Als kijker dring je als voyeur binnen in het intieme leven van de modellen op het doek. Je wordt je bewust van de intimiteit van de kunstenaar met zijn modellen. Zijn werken zijn gevuld met leven, maar voortdurend bewust van de dood. Zijn grote kunst bestond erin de figuren tot leven te wekken. Hij was gefascineerd door Eros en Thanatos. De levenscyclus. De associatie van dood en seksualiteit. Verstopt onder de hoofdthema's vrouwen en bloemen. Kort gezegd; het was dus gewoonweg nogal ne snoeper die zijn libido ergens kwijt moest.

Gustav Kimt, Danae

Klimt behoorde tot de nieuwe generatie Oostenrijkse kunstenaars in zijn tijd die zich groepeerde onder de naam Secession. Zij wouden een eind maken aan het onderscheid tussen kunst met de grote k en de 'ondergeschikte genres' van de kunst. 'Gedaan ermee', zeiden ze. 'Het gaat hier vanaf nu niet alleen om het estetische maar de 'kunst' zelf.' Zo kregen zij een belangrijke rol toebedeeld in de verspreiding van de Jugendstil.

 

Gustav Klimt, Music

 

De kunstenaar leerde in zijn schilderjaren ook de werken van zijn tijdsgenoten oa Schiele, Toulouse-Lautrec, Van Gogh, Munch, Matisse, Gaugain, Picasso, Toorop... kennen en liet zich door enkele doorheen de jaren ook beïnvloeden (alsook andersom).

 

Gustav Klimt stierf in februari 1918 op 55-jarige leeftijd aan een hartaanval (in dat zelfde jaar stierf ook Egon Schiele waarmee hij kameraadschap had gevormd.). Hij werkte altijd aan meerdere doeken tegelijk. Hij vulde ze langzaamaan met kleuren en vormen. Hierdoor bleven talrijke schilderijen na zijn dood onvoltooid achter. Ruim 3000 tekeningen werden bewaard. Deze werden lang verwaarloosd. Ze werden door de gevestigde orde in zijn tijd bestempeld als pornografisch.  De gevestigde orde dezer tijd vindt ze dan weer even belangrijk als zijn schilderijen in zijn gehele oeuvre.

 

Tot slot, woorden van een bescheiden man "Schilderen en tekenen kan ik. Dat geloof ik zelf en er zijn ook een paar mensen die zeggen dat ze dat geloven. Maar ik weet niet zeker of het waar is. Zeker zijn er maar twee dingen. 1. Er bestaat geen zelfportret van mij; ik ben niet geinteresseerd in mijn eigen persoon als onderwerp voor een schilderij, meer in andere mensen, vooral vrouwelijke, maar nog meer in andere verschijningen. Ik ben ervan overtuigd dat ik als mens niet extra interessant ben. Aan mij is verder niets bijzonder te zien. Ik ben een schilder, die dag in dag uit, van 's morgens tot 's avonds schildert. Figurenschilderijen, landschappen en soms portretten. 2. Het gesproken en geschreven woord ligt me niet al te goed., al helemaal niet als ik over mezelf of over mijn werk moet praten. Als ik een eenvoudige brief moet schrijven, heb ik angst en ben ik bang als voor een dreigende zeeziekte. Daarom zal men het moeten stellen zonder een artistiek of literair zelfportret van mij. Wat verdet niet hoeft worden betreurd. Wie iets over mij -als kunstenaar- wil weten, moet goed naar mijn schilderijen kijken en daarin proberen te ontdekken wie ik ben en wat ik wil." (uit 'Klimt' van Gilles Néret (Tasschen))

 

Gustav Klimt, The kiss (detail)

 

Gustav Klimt, Water serpents (detail)

Gustav Klimt, The tree of life

Kunstige groetjes,

Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 10)

Het wordt nog eens tijd om een stapje in de wereld der kunsten te wagen. Na een lange afwezigheid is het nodig om onze neus nog eens in de schilderwerken te steken. Of laat ik beter stellen dat onze ogen nog eens een portie schoonheid verdienen. 

Na het bezoek aan de Moulin Rouge (absoluut niet om de rede die u nu durft te denken, tsss) waar we na lang zoeken in Parijs eindelijk de heer Henri de Toulouse-Lautrec konden vinden, kreeg ik een brief toegestuurd van een Nederlander die zijn werken maar al te graag eens wou voorstellen. Vincent Van Gogh (Ik hoop dat zijn broer Theo ondertussen wel al gezegd heeft dat ze bij hem op zolder staan, want we willen natuurlijk niet op een slecht moment langskomen uiteraard). Een belletje geven hoefde we niet te doen, vermelde hij nog in de ps op zijn brief, iets ivm zijn oor of zoiets. Anyways, laat ons maar gauw in onze luchtballon springen en hups we zijn er mee weg. 

Hij staat ons al mooi op te wachten en begint meteen van zijn oor te maken. We kunnen enkel 'Gaugain', 'verreknogantoe' en 'cafébazin' opvangen. Ik probeer hem af te leiden en vraag meteen naar wat meer informatie over zijn schone kunsten en hoe alles begon.

Vincent werd geboren in Zundert in het jaar 1853. Het gezin Van Gogh telde zes kinderen, waaronder dus ook zijn favoriete broer, den Theo. Deze zou een belangrijke rol in zijn leven leiden tot aan zijn dood. Vincent beleefde een rustige, normale kindertijd. Hij ging naar school en begon als zestienjarige te werken in de kunsthandel 'Goupiel & Cie' waar nonkel, weliswaar ook Vincent genaamd, een partner van was. Daar vergaarde hij zijn kennis van Beeldende kunsten. (Al zou het wel duren tot zijn 27ste vooraleer hij daadwerkelijk met schilderen begon.) Flink werken moet ie daar niet gedaan hebben, want enkele jaren later werd hij aan de deur gezet. Om toch geld in het laatje te kunnen brengen, probeerde hij het als prediker en leraar in een kostschool. Dit werd tevergeefs ook geen groot succes. En na nog wat andere niet-geslaagde pogingen tot het verdienen van geld, ging hij uiteindelijk op het deurtje kloppen bij zijn broer, den Theo. Deze moedigde hem aan om kunstenaar te worden. "Schilder mijn broer, schilder." En zo geschiedde.

Van Gogh trok van hier naar daar en van daar naar ginder. Dat verhuizen had ook een invloed op zijn schildertechnieken. Waardoor we eigenlijk zijn actieve jaren kunnen verdelen in periodes. De Hollandse periode, de Parijse periode en de periode in het Zuiden.

We zullen aanvangen met het begin, de Hollandse periode. Hij liet zich inspireren door de landelijke omgeving waar hij toen verbleef, en de plaatselijke boerenbevolking. Eerst maakte hij vooral studies, kopies van voorbeelden en wou hij een techniek eigen maken. Toen het schilderen zijn voornaamste hoofddoel werd, kapte hij met de studies en ging meteen voor het echte grote werk met als doel ze te verkopen.

De aardappeleters, 1885 (olieverf op doek)

Zelfportret, 1887

Hij moet zin hebben gehad in iets nieuws, want hij verliet Nederland en trok naar Parijs. Toevallig woonde daar ook zijn broer, den Theo, en zo had ie meteen een onderdak, in de buurt van Montmartre dan nog wel. Theo werkte in het Parijse filiaal van de kunsthandel 'Goupiel &  Cie' en ondersteunde Vincent al een tijdje financieel, want een leven van een kunstschilder is nu eenmaal niet het leven gedrapeerd in luxe. In Parijs kwam Vincent in contact met het Impressionisme en tijdsgenoten (uiteraard, want een tijdsballon als wij hadden ze toen nog niet) Gaugain, Pissaro, Toulouse (zal via hem dus van ons te weten zijn gekomen, de snoodaard) en Seurat oa. "Puntjes," riep Vincent "vanaf nu schilder ik in puntjes." En zo liet hij zich in Parijs een nieuwe techniek bevallen, het Pointillisme. Alles werd ook wat lichter van kleur en zijn interesse ging uit naar portretten. Zijn eerste aanschaffing was een spiegel en zijn liefste model werd zichzelve. "Om te oefenen," voegde hij er zelf nog vlug bij dat laatste bij.

Uitgeput van al dat schilderen, puntjes/streepjes zetten en die drukte van het stadsleven, vertrok hij naar het zuiden, het heerlijke Provence. De geur van lavendel, de warmte van de zon ... heerlijk zei hij bij zichzelve. Maar alleen is ook maar alleen, dus Paul Gaugain die mocht gewoon mee.

Van Gogh die nu tot een volwaardig kunstschilder was gegroeid met een eigen stijl, werd nog steeds financieel en mentaal ondersteund door den Theo. En omdat hij even hard overtuigd was van Vincent's kunnen liet hij de schilderijen naar hem toesturen. "Vincent, dit, mijn broer, is een grote bijdrage tot de moderne kunst, vriend." 

Ondertussen groeide de vriendschap tussen Van Gogh en Gaugain. Ze schilderden samen, ze discussiërden samen, ze grapten en grolden samen, ... in het gele huis in Arles. Maar spanningen waren niet ver af. En hun vriendschap zwakte af, mede door de waanzinsaanvallen die sporadisch optraden. In één van deze aanvallen in een hoogoplopende ruzie bedreigde Vincent Paul met een scheermes, (Tot op heden zijn de details niet duidelijk van dit gebeuren. Al veel verschillende verhalen gelezen. Maar ik houd het op het meest bekende verhaal.) maar sneed zijn eigen oor af. Uit angst voor zijn eigen verwarde aanvallen liet hij zich vrijwillig opnemen in een psychiatrische instelling om zo zijn leven terug op de juiste rails te brengen. Hier verbleef hij ongeveer een jaar en richtte zijn atelier in zijn kamer op, waar hij een 150tal van zijn werken schilderde. Deze stuurde hij op naar den Theo, die hem beloofde ze te verkopen. 

Na zijn opname ging hij terug naar Parijs en bezocht zijn broer. Daar ontdekte hij dat al zijn schilderijen nog op de zolder stonden. Dit was een teleurstelling teveel voor Vincent. Niet veel later liep hij een korenveld in en schoot zichzelf in de borst. Hij strompelde terug naar zijn kamer en overleed twee dagen later aan zijn verwondingen in het bijzijn van zijn broer. Vincent Van Gogh stierf op 29 juli 1890. 

In die tien jaar van zijn schilderkunst, schilderde hij ongeveer 900 werken op doek en 1000 op papier. Hij liet ook een heel pak aan brieven na (de meeste gericht aan zijn broer). 

Anderhalf jaar na de dood van Vincent, stierf ook zijn broer. Theo's vrouw moest zien rond te komen en vestigde zich terug in Nederland waar ze begon aan de verkoop van haar schoonbroer's werken. Jammer genoeg heeft Van Gogh nooit de vruchten mogen plukken van zijn eigen werk ... 

Korenveld met kraaien (één van zijn laatste werken)

Tot een volgende vlucht, 

uw kunsttrawant,

Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 9)

Sinds drie november is het geleden dat we ons nog eens lieten leiden door de luchtballon doorheen schone kunsten land.
Vandaag trekken we terug op pad. De wind staat goed en ons enthousiasme is groots. We verlaten Europa. Hop naar Hopper!


Edward Hopper, een belangrijke naam van het Realisme in Amerika in de twintigste eeuw, werd geboren op 22 juli 1882 in de buurt van New York. Hij studeerde aan The School of Art (schilderkunst en illustratie). Hij hield van reizen en trok na zijn studie naar Europa. Na zijn reizen verhuisde hij naar New York en ging aan de slag als illustrator. Dit deed hij een tiental jaar met tegenzin omdat zijn schilderijen weinig intresse opwekte bij het publiek.

Zijn doorbraak kwam pas na zijn veertigste. De jaren voordien waren jaren van teleurstellingen. Hij verkocht maar één schilderij. Maar dit veranderde bij de verkoop van 'The Mansard Roof' aan het Brooklyn Museum. En het balletje ging aan het rollen. Zijn werken werden bij kunsthandelaars tentoongesteld, zijn reputatie groeide en werken werden verkocht.

Van enthousiasme dat alles ineens zo vlotjes verliep moet Hopper gedacht hebben ik neem er van de slag ook nog een vrouw bij. En hij veranderde die woorden in daden zoals Jezus naar het schijnt water in wijn en trouwde met Josephine, een schilderes die hij al kende van zijn studententijd. Het was een relatie met veel geruzie, scheldpartijen en af en toe zelfs puur geweld. Eens beet zijn vrouw in zijn hand tot op het bot.

Aan zijn werken kunnen we zien dat hij hield van de speling tussen donker en licht, architectuur en strakke composities. Zijn geliefkoosde onderwerp was duidelijk eenzaamheid. De mensen zijn als het ware stille getuigen in een omgeving zoals als een verlaten straat, vuurtorens, theaterzalen met weinig belangstelling, halflege cafés, ... Al staan er meerdere personages op het doek, toch is er teken van isolement. De mensen houden zich elk afzonderlijk bezig en blijken geen aandacht aan elkaar te besteden. Ze zijn samen en tegelijk toch alleen. Wat een zekere trieste waas over de schilderijen brengt.

In één van zijn bekende werken, 'Nighthawks', wordt de eenzaamheid in het verlaten café en de lege straat versterkt door zijn koele, eenvoudige, realistische stijl. De anonimiteit viert hier hoogtij, samen en toch alleen.


Edward Hopper stierf op 15 mei 1967 op 85-jarige leeftijd. Hij stierf in zijn gallerij in New York.


Uw kunstkornuit,
Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 8)

Tijd om nog eens op avontuur te vertrekken. De luchtballon staat klaar, picknickmand is gevuld en een goed humeur hebben we aangetrokken. Dit keer voert de wind ons naar Parijs. Naar een kunstenaar van 1m52. Henri de Toulouse-Lautrec.

'Bonjour mes amis', roept hij als wij met de ballon nederdalen. 'Bonjours', zeggen wij terug want wij zijn beleefde ontdekkers in de kunst. Aja. 'Je vous raconterai quelque chose de ma vie.' (in het frans getypt, straf hè! ;)

Henri Marie Raymond graaf de Toulouse-Lautrec-Monfa (24 november 1864) groeide op in een adellijke familie. Zijn ouders, nicht en neef, hadden in Albi hun landgoed. Omdat zijn ouders bloedverwanten waren had hij al van bij de geboorte een botaandoening (voor de geintresseerden: pycnodysostosis, voor de heel geintresseerden: zoek het zelf op (het typen was namelijk al indrukwekkend genoeg :p)). Als tiener brak hij zijn beide benen. Door zijn botziekte stopten die als volgt met groeien. Die botziekte zorgde er niet alleen voor dat zijn botten zeer fragiel waren, maar ook dat hij kinderlijke gelaatstrekken had met een korte kin die hij verscholen hield achter zijn baard en een open fontanel die hij verscholen hield achter zijn bolhoed.

Hij kreeg zijn eerste tekenlessen van een vriend van zijn vader, de doofstomme Pierre Charles Princeteau. Op zijn zeventiende besloot Henri definitief om kunstenaar te worden en vertrok richting Parijs. Daar raakte hij gefascineerd door het decadente en zeer losbannige leven rondom Montmartre. Zijn eenzaamheid leidde hem naar de danseressen en prostituees van de Moulin Rouge. Ze poseerden vaak voor zijn werken. Om zich volledig in te leven in zijn werken (en voor het plezier hoogstwaarschijnlijk ook, de sloeber!) verbleef hij vaak voor een paar weken in een bordeel. Met zijn tekeningen en schilderijen heeft hij een uniek en kleurrijk beeld van het nachtleven uit zijn tijd nagelaten. Maar omdat hij wegens geldgebrek vaak op goedkoop papier of karton werkte, is het behoud van zijn werk soms moeilijk.

Rond 1896 ging Henri's gezondheid snel achteruit. Dit niet alleen door zijn zwakke gestel, maar ook door syfilis en alcoholisme (de man dronk een mengsel van cognac en absint). Hij leed aan paranoia en waanvoorstellingen. En gedroeg zich hierdoor nog pakken excentrieker. Om de verleiding van het Parijse nachtleven te weerstaan trok hij zich terug in Bordeaux, waar hij de twee laatste jaren van zijn leven zou spenderen. Maar de ellende stopte niet. Hij werd getroffen door verlammingen, kon niet meer lopen en werd doof. Henri de Toulouse-Lautrec stierf op zevenendertigjarige leeftijd.

De kunstenaar verfraaide niets maar maakte ook niets lelijk. Hij drukte uit wat hij zag. We kunnen Toulouse-Lautrec beschouwen als een van de uitvinders van het 'fotografisch penseel'. Hij was een vernieuwer in de schilderkunst. Een paparazzo met een potlood in de hand.

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 7)

We zijn nogal lang bij Da Vinci blijven plakken. Na vele flessen goeie Italiaanse wijn geleegd te hebben, wagen we ons toch aan een nieuw en hopelijk nuchter avontuur. Spring maar in de ballon, hops richting Delft (Delfts' blauw overigens mijn favoriete kleur).

We zijn beland in het jaar 1600enzoveel. Johannes Vermeer staat ons al geduldig op te wachten. We hadden via via al gehoord dat deze man nogal raadselachtig is en weinig van zijn privéleven kwijt wil. Dat wordt dan meteen gerespecteerd en we stellen niet al te veel vragen. Okee?
Hij neemt ons mee naar zijn huis waar hij zijn lieftallige vrouw voorstelt; Catharina Vermeer Bolnes, ze trouwden in april 1653, en zijn elf kinderen (de man had er duidelijk zin in).
Het gezin heeft nooit echt enkel van zijn schilderijen kunnen leven. Hij werd ook kunsthandelaar, al beschouwde hij zichzelf louter als kunstschilder.
Toen Vermeer op 43 jarige leeftijd stierf liet hij zijn hele gezin arm achter. Zijn schilderijen hadden nog weinig waarde, waardoor zijn weduwe ze allen heeft moeten verkopen aan een hele lage prijs (vergelijkbaar met de prijs van een kostuum in die tijd) met daarbij ook vele bezittingen. Zijn werken werden pas in de 19de eeuw gewaardeerd en verwierf dan pas zijn verdiende bekendheid.

Vermeer had vooral oog voor licht en lichtinval. Hij staat dan ook bekend als kunstschilder met oog voor detail en realisme. Fantasie was nooit een onderwerp van zijn werken. Hij schilderde de realiteit, alledaagse dingen. Zijn dorp, dienstmeiden, ...
Men vermoedt dat Vermeer een vijfenveertigtal schilderijen heeft gemaakt. Daarvan zijn er ongeveer een tiental niet bewaard gebleven.

Hij gebruikte effe kleuren en had een snelle penseelbeweging op het doek. Hij bracht zijn olieverf altijd dik aan en in grote vlakken, maar was zorgvuldig met vernis en pigmentkleuren.


Schone werken van Vermeer die in mijn kamer hangen (niet het origineel weliswaar):

'Het meisje met de parel' (circa 1665-1667) (Olieverf op doek 44,5 × 39 cm) (de parel is in niet meer dan drie verfstreken geschilderd)

'Het melkmeisje' (1658) ( Olieverf op doek 45,5 × 41 cm) (ik eet liefst de yoghurtjes van la laitière met dit schilderij op het etiket (van la laitière) *knipoogt*)

'De kantwerkster' (1669) (Olieverf op doek 24.5 × 21 cm)


Uw kunsttrawant,
Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 6)

Van het Noorden worden we nu weer naar het Zuiden geblazen. Waar onze luchtballon in Italië nederdaalt. Een oude man met lange baard lacht ons toe en roept: 'Buongiorno amici, piacere, come stai? Sono Leonardo Da Vinci. Come si chiama? Era un viaggio piacevole? Da dove vieni? Hai stanco?' Een curieuze man is het wel. Zoveel vragen. Al kan ik op het moment maar enkel 'buongiorno principezza' bedenken. Mijn Italiaans is niet echt vloeiend te noemen. Maar tijd hebben we niet om ze te beantwoorden. Hij neemt ons meteen mee naar zijn atelier, al waar wij prachtige dingen zien.

Kunstenaar, wetenschapper, tekenaar, uitvinder, architect, astronoom, beeldhouwer, dichter, ... man van vele kwaliteiten. Da Vinci werd vermoedelijk geboren in Vinci op 15 april 1452. Zijn vader ontdekte al vroeg dat Leo tekentalent had en stuurde hem op jonge leeftijd naar Firenze om zich verder in al zijn kwaliteiten te vormen. Hij ging in leer bij Verrocchio, waar hij aan vele kunstwerken meewerkte en zich zo beginnend als één van de bekende kunstenaars van de Renaissance kon ontwikkelen. Op twintigjarige leeftijd werd hij lid van de Florentijnse schildersgilde.

Da Vinci sprak vroeger: 'ik wil wonderen verrichten en geschiedenis schrijven'. En dat heeft hij dan ook gedaan. Waarvoor een gemeend applausje. Allemaal.

Buiten zijn vele tekeningen, schilderijen, ... hebben we ook een paar uitvindingen en ontdekkingen aan hem te danken. Da Vinci ontdekte de jaarringen bij bomen. Deze jaarringen geven het aantal jaren aan hoelang de boom heeft geleefd. Deze ontdekking was zeer belangrijk voor de natuurkunde. Hij ging verder in op de Gulde Snede, de verhouding van het menselijk lichaam en de ledenmate. Want ook anatomie was een vak waar hij zich op toelegde.
Da Vinci heeft ontzettend veel dingen bedacht. Hij droomde te kunnen vliegen. Zo bedacht hij een parachute, 10 bij 10 meter en van linnen; een pedaal aangedreven vliegmachine, genspireerd door de op en neergaande beweging van vleugels van vogels (maar het gewicht van het toestel was ongeveer een 270kg en dus veel te zwaar om van de grond te komen); een helikopter, door de vorm van een boor zou die moeten kunnen opstijgen (maar weer door het gewicht nooit van de grond gekomen). Ook heeft hij veel dingen bedacht voor in het water en op het land, zoals een fiets.

Zijn vele nota's en ontwerpen waren in spiegelschrift geschreven. Waarom blijft een grote vraag. Vermoedelijk om geheim te houden. Logische verklaring. Een andere vernoemde reden zou dyslexie zijn. Zeker zullen we het nooit weten.

Da Vinci blijft één van de meest interessante en intrigerende personen. Ik kan jullie nog meer vertellen, maar dat zal dan voor een andere keer zijn. Jullie kunnen natuurlijk ook dingen vragen uiteraard en dan zal ik ze proberen te beantwoorden als ik het antwoord weet natuurlijk. Aja.

Maar toch nog even een bespreking van een werk. 'Het laatse avondmaal'. Een werk vol van mysterie en achterliggende betekenissen die nog niet allen bekend zijn en misschien ook nooit zullen worden.




Van links naar rechts zien we : Bartholomeüs, Jakobus de Mindere, Andreas, Judas (houdt in zijn rechterhand stevig een geldzakje vast (verdacht!)), Petrus (kijkt eerder kwaad), Johannes (lijkt bijna flauw te vallen en ziet er meteen ook wel redelijk flauw al dan niet verwijfd uit), Jezus (vraagt zich af waar al die drama goed voor is en wil gewoon beginnen met het verdelen van het brood en de wijn), Thomas (kwaad en wijst met de vinger van gij se manneken), Jakobus de Meerdere (lijkt Thomas en Philippus tegen te willen houden met een gebaar en gezicht van ho mannekes das wel Jezus), Philippus (vraagt om wat verdere uitleg want begrijpt het allemaal niet zo goed), Mattheüs, Thaddeüs en Simon (alle drie in gesprek en zoekend naar een uitleg over het verraad).

Het werk toont ons de reacties van de apostelen toen Jezus zei: 'Een van jullie zal mij verraden'.

Nu eens even dieper naar het werk kijken. Het valt de meesten niet op maar Johannes heeft een enorm vrouwelijk kantje. Johannes zou dus eigenlijk Maria Magdalena kunnen voorstellen. Jezus en Johannes zijn het tegenovergestelde gekleed, een blauw gewaad en rode cape, een rood gewaad en blauwe cape. Ze lijken vanonder aan mekaar vastgegroeid. Maar ze willen toch enige ruimte en zonderen zich een beetje van elkaar af. En laat die houding nu net ook een letter vormen, namelijk de M. De M? zou dat dan de M van Maria Magdalena kunnen zijn? Petrus lijkt het allemaal niet te waarderen en doet een ik-snijd-je-keel-over beweging. Je kan ook nog iets opmerken als je het schilderij eens nader bekijkt en de handen telt. Inderdaad er is er eentje te veel. Een hand met een dolk (links naast Judas). Van wie is het? Geen idee.

Zo zie je maar een schilderij is niet zomaar een schilderij.

Uw kunstvriend,
Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 5)

Jahoe! En de stemmen (niet die in mijn hoofd, maar die van de poll) hebben onze reis een nieuwe richting gegeven. Hopsakee naar Noorwegen!
Waar meneer Edvard Munch ons enthousiast staat toe te wuiven. We wuiven vriendelijk terug en landen op een schone groene, bedekt met madeliefkens, noorse wei. *ploef (zachte landing)* 'God dag herre Munch, jeg heter Ine og disse være til min vennen' (of zoiets).

Munch (geboren in 1863) vertelt ons dat hij op zijn zeventiende begon met schilderen. Het jaar nadien trok hij naar een kunstschool in Oslo. Munch kende voor zijn schilderscarrière heel wat leed. Hij heeft zijn moeder heel jong verloren aan tuberculose. Paar jaar later ook zijn zus en vader. Het verlies van zijn familie zette hem aan tot de schilderkunst. De geestelijke onrust die hij door die ongelukkige jeugd creërde, inspireerde hem voor vele van zijn werken. "Disease, insanity, and death were the angels that attended my cradle, and since then have followed me throughout my life." Onzekerheid, angst, negatieve emoties, expressiviteit, pessimisme, dood, introversie, dreiging, ontreddering, ... allen onderwerp van zijn werken. "For as long as I can remember I have suffered from a deep feeling of anxiety which I have tried to express in my art."
Hij schilderde eerder vereenvoudigde vormen en had minder oog voor de details.
Edvard Munch schilderde niet dat wat er gezien werd, maar wat híj zag, zijn innerlijke belevenis.

Munch wordt gezien als één van de expressionisme-mannen terwijl de meeste werken eerder post-impressionistisch zijn (achja ieder zijn mening uiteraard). In zijn 80-jarige leven heeft hij ongeveer (ik heb ze niet allemaal exact geteld) 20.000 werken gemaakt, waaronder niet enkel schilderijen maar ook beeldhouwwerken, houtsnijwerken, etsen en lithos.

In 1909 kreeg Munch een zenuwinzinking en werd hij opgenomen in een instelling. Zijn psychische onrust in zijn hoofd had hij gemeen met Van Gogh. Na een jaar ging hij terug huiswaarts. Zijn werken na deze periode waren algemener van onderwerp en positiever. De intensiteit van zijn stijl voorheen raakte wat zoek. De laatste jaren van zijn leven leefde hij afgezonderd en hij overleed op 80-jarige leeftijd.


Eén van zijn bekendste werken is ongetwijfeld 'De schreeuw'. En ik wil even een misvatting verduidelijken. Sommigen die het schilderij aanschouwen en de titel lezen denken dat de figuur schreeuwt. Maar dat is - hou u vast - nietwaar. Neen! (Had u als slimme lezer van me al kunnen raden toen ik begon met het woord misvatting.) Neen het is niet hij (zelfportret van Munch) dat schreeuwt maar de natuur. Dit werk heeft hij geschilderd na een pijnlijke periode. En ja er zit weer liefde in het spel. Altijd hetzelfde met die schilders en dat soort emotie. De affaire met een getrouwde vrouw liep voor hem slecht af. Hij was ontzet. Who wouldn't be. Soit hij stond toen dus eens op een brug en voelde ineens een stoot van depressiviteit doorheen zijn lichaam. Het landschap rond hem begon te schreeuwen, maar echt schreeuwen. Zo hard dat hij het niet aankon. Zijn gezicht trok van angst en kwelling en hij sloot zijn oren af. En dat hele gebeuren wou hij afbeelden en hij heeft de de koe dan ook bij de horens genomen en is meteen tot de actie overgegaan. Ah vwoila.

"Nature is not only all that is visible to the eye... it also includes the inner pictures of the soul."

Uw kunstamice,
Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 4)

Ik heb mijn eindwerk van het middelbaar eindelijk teruggevonden. Hoezee! 'Kunst door Gehandicapten' (thema was dus gehandicapten en ging zeer breed (van bepaalde films, tot sporten voor gehandicapten tot specifieke zorg tot ...)). En toen we de lijst met keuzes kregen twijfelde ik uiteraard niet toen ik kunst zag staan. In mijn eindwerk had ik het over onder andere Van Gogh, Monet, Renoir, Scholte, Goltzius, Wolfli, de Toulouse-Lautrec, ... en Frida Kahlo.

Onze trektocht met de kleurrijke luchtballon vertrekt vandaag naar deze laatste. Een Mexicaanse dame. Een kunstenares waar ik veel bewondering voor heb. Om niet te zeggen enorm veel. Een straffe madam! Magdalena Carmen Frieda Kahlo Calderón werd geboren op 6 juli 1907 in Coyoacán.

Op zesjarige leeftijd kreeg zij polio en werd genoodzaakt negen maanden lang in bed te blijven. Maar de herstelling ging moeizaam. Haar rechterbeen bleef erg dun en de groei van haar voet bleef achter. Intensieve fysiotherapie hielp echter niet en ze ging dus licht kreupel het leven door. In die slechte periode op nog jonge leeftijd kreeg zij enorme steun van haar familie. Haar vader, een fotograaf, leerde haar de camera's te bedienen, foto's te ontwikkelen, te retoucheren en in te kleuren. Dat laatste was uiteraard zeer nuttig voor haar latere schilderkunst.
In 1922 bezocht Frida de 'Escuela Nacional Preparatoria', een school met strenge toelatingseisen die als voorbereiding diende op een universitaire studie. Haar grote interesse was natuurwetenschappen. Ze droomde ervan arts te worden. Deze droom werd in
1925 in duizenden stukken geslagen door een tweede tragische gebeurtenis. kort nadat ze met een jeugdvriend de schoolbus ingestapt was, botste deze met een tram. Kahlo raakte zwaar gewond. Haar lichaam werd doorboord door een ijzeren staaf (doorheen bekken, maag en vagina). Ze brak sleutelbeen, twee ribben, rechterbeen, rechtervoet en rug (op drie verschillende plaatsen). Weer een lange periode van bedrust. Door de verveling tijdens het herstel begon ze haar eigen leed af te beelden. "Ik dacht energie genoeg te hebben om iets anders te doen dan te studeren, arts te worden. Zonder er verder veel aandacht op te vestigen, begon ik te schilderen." Het zware ongeluk maakte Kahlo tot de kunstenares die ze was. Heel haar leven heeft ze afgezien door de terugkerende pijn als gevolg van de twee tragische gebeurtenissen. Ze onderging tweeëndertig operaties, kreeg drie miskramen, haar been werd geamputeerd vanaf de knie en ze werd afhankelijk van morfine tegen de alsmaar terugkerende pijn. Op zevenenveertigjarige leeftijd stierf ze aan een zware longontsteking.

Frida Kahlo maakte vooral zelfportretten. Ze had een spiegel aan haar bed geplaatst zodat ze zichzelf kon zien. "Ik schilder mezelf omdat ik veel tijd alleen doorbreng en omdat ik de persoon ben die ik het beste ken." Haar zelfportretten hielpen haar een identiteit te vinden, een beeld van haar eigen persoonlijkheid. Ze kijkt de toeschouwer steeds aan met een blik dat geen enkel gevoel verraadt. Ze schilderde zichzelf in een decor van lege, koude ruimten of van weidse, lege landschappen die haar eenzaamheid weergaven. Als ze zich afbeeldde in het gezelschap van dieren, is ze net een klein kind dat geborgenheid zoekt. Elk zelfportret heeft een betekenis (verwijzend naar haar (nogal speciale) relatie met haar man (kunstenaar) Diego Rivera, haar lichamelijke toestand, haar wereldbeeld en levensfilosfie). Dankzij haar levenslust en wilskracht kon ze leven en werken. "Ik ben niet ziek. Ik ben gebroken. Maar zolang ik kan schilderen ben ik blij dat ik leef. Ik steek de draak met de dood en lach erom zodat hij niet beter van mij wordt." (Ik vind dit persoonlijk een sterke en schone uitspraak. Zoals eigenlijk de meeste van haar quotes.)



In de 'Gebroken zuil' (zie foto) geschilderd in 1944 schilderde ze wat er met haar lichaam en haar geestelijke toestand gebeurde. Haar gezicht met de typische wenkbrauwen drukt als een masker haar eenzaamheid uit (zo ook de achtergrond; een uitgedroogd en verlaten landschap). Met dit werk wilde ze de toeschouwers choqueren en confronteren met haar situatie. "Ze denken dat ik een surrealist ben. Maar ik schilder geen dromen of nachtmerries. Ik schilder mijn eigen realiteit."
De gebroken zuil staat symbool voor haar kapotte ruggengraat (waar ze een ijzeren korset voor moest dragen). De spijkers, de tranen, het opengereten lichaam staan allemaal symbool voor haar ondraaglijke pijn.

Ik vind Kahlo een enorm moedige en wilskrachtige vrouw. Na alles wat ze heeft doorstaan zette ze voort. Een vrouw om een voorbeeld aan te nemen. En ik was jammer genoeg (djutoch *kijkt sip*) te laat voor de tentoonstelling in de Bozar.

"Feet, why do I need them if I have wings to fly?"

Kunstige groetjes,
uw liefhebbende kunstgabber.

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 3)

Twee maanden geleden besloot ik u mee te nemen in mijn luchtballon om een tocht te starten doorheen het land der schone kunsten. Na de ontmoetingen met de heren Modigliani en Monet is het nu tijd om eens dieper in het verleden te trekken. De Italiaanse Renaissance.



Firenze, 16de eeuw. Alessandro di Mariano Filipepi, bekend onder de naam Sandro Botticelli, staat ons op te wachten. Curieus en geschrokken kijkt hij naar boven, vanwaar wij langzaam neder dalen.
'Mo ho' zegt hij 'una ballone volante!'

Even later na het bekomen, stelt hij zich even kort voor en vertelt hij ons vanwaar zijn 'artiestennaam' nu eigenlijk komt. 'Botticelli' is afgeleid van de bijnaam van zijn ietwat gezette broer, 'Il Botticello' ('het tonnetje'). Nu eerlijk gezegd het klinkt serieus niet slecht Botticelli, in ieder geval klassevoller dan Filipepi (meer een naam voor een clownspersoon). Niet waar?

Botticelli was een goede leerling maar zijn intresse was vele groter dan enkel taal, wiskunde en de schoolvakken in die tijd. Hij raakte geboeid door de schilderkunst. Zijn vader die het gezaag en het enthousiasme van zijn zoon niet langer kon weerstaan stuurde hem naar een monnik, Fra Filippo Lippi (één van de belangrijkste schilders In Firenze in die tijd). Deze leerde hem het vak. Botticelli vorderde zeer sterk en zijn enthousiasme was nog steeds paraat. Het wordt tijd voor een eigen studio moet hij gedacht hebben in 1470 waar Filippino Lippi, zoon van Fra Filippo Lippi, één van zijn leerlingen werd. Op dat moment kwam hij ook in contact met de familie De' Medici (waar ik toch wel altijd van denk wow wat een geslacht!), een machtige familie in Firenze met grote invloed op de plaatselijke architecten en kunstenaars (oprichter van de Uffizi gallerij, bij kunstkenners uiteraard bekend). Deze zorgden ook voor opdrachten, meestal klassiek gëinspireerd.
Zoals daar zijn 'La Primavera' en 'De Geboorte van Venus' (meteen vermelden dat dat twee van mijn favoriete werkjes zijn in kunstland).


Veel is van deze man niet echt bekend. Mysteryman! Hij verbleef zijn hele leven in Firenze en werkte daar aan zijn oeuvre. Eénmaal trok hij naar Rome en verbleef daar een korte periode. Want enkele fresco's in de Sixtijnse kapel zijn van zijn hand. Vermoedelijk (maar wie zal het met zekerheid kunnen zeggen) waardeerden de opdrachtgevers zijn werk niet waardoor het maar bij drie fresco's is gebleven.
Toen de macht van De'Medici wat begon te kantelen en Firenze eerder in de greep van de priester Savonarola kwam, veranderde het voor Botticelli. Opdrachten verminderde en hij begon eerder religieus getinte werken te schilderen. Van zijn tien laatste levensjaren is minder bekend. Botticelli overleed op 17 mei 1510.

Hoewel Botticelli toch tot een grote naam uit de schilderswereld van de Italiaanse Renaissance beschouwd kan worden, werd hij na zijn dood al snel vergeten. Het is pas met de Pre-Raffaellieten, eind 19de eeuw, die zijn schilderijen als inspiratiebron gebruikten dat zijn werk werd herontdekt.


Ondanks ik weinig kennis heb van deze man zijn leven, vind ik het een boeiend persoon. 'Maar van welke kunstenaar denk je dat nu niet Ine' hoor ik u al zeggen. En mja dat zou best wel eens kunnen ja. *knipoogt*
Maar goed check deze man zijn werkjes! En laat u verleiden!

Uw kunsttrawant,
Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 2)

En hop spring u maar terug in de ohzo fijne kleurenluchtballon,want onze wondermooie tocht gaat verder. Maar we blijven in de lucht hangen boven Parijs en rond dezelfde periode.
Hoog in de lucht zien we dat een grijzebaardeman ons zwaaiend staat op te wachten. L'homme s'appelle Claude. Claude Oscar Monet (14 november 1840). Kunstschilder. Maatje van de heren kunstenaars Pierre-Auguste Renoir, Edouard Manet, Edgar Degas, Camille Pissarro, Frederic Bazille, Alfred Sisley en Paul Cézanne.

Als kind tekende Monet vooral karikatuurtjes, spotprenten van zijn leerkrachten. School was duidelijk niet zijn favoriete plek. Als tiener maakte hij van tekenen zijn werk en verkocht voor een spotprijsje portretjes van de mensen uit de buurt.
Zijn ouders stonden niet achter zijn beslissing omdat ze verwachtten dat hij de familiezaak, een kruidenierswinkel, zou overnemen. Hij trok naar parijs, volgde daar een kunstopleiding aan de academie en leerde andere kunstenaars kennen.

De bevriende kunstenaars trokken vaak naar het bos van Chailly-en-Bièrre, waar ze in openlucht (à plein air) hun meesterwerken in alle rust schilderden. De vrienden (Monet, Renoir, Degas, Pissarro, Bazille, Sisley, Cézanne en Morisot) hadden het idee om een nieuwe salon op te richten 'Salon des Indépendants'. Ze exposeerden samen hun werk, waaronder ook 'Impression, soleil levant' van Monet.


Veel en vooral negatieve kritiek volgde.
"The common view that brings these artists together in a group and makes of them a collective force within our disintegrating age is their determination not to aim for perfection, but to be satisfied with a certain general aspect. Once the impression is captured, they declare their role finished. The term Japanese, which was given them first, made no sense. If one wishes to characterize and explain them with a single word, then one would have to coin the word impressionists. They are impressionists in that they do not render a landscape, but the sensation produced by the landscape. The word itself has passed into their language: in the catalogue the Sunrise by Monet is called not landscape, but impression. Thus they take leave of reality and enter the realms of idealism." [Jules-Antoine] Castagnary, Le Siecle, 29 April 1874

'Impression, soleil levant' gaf de stroming een naam: het impressionisme. Impressionisten schilderden momentopnamen, hun visuele waarneming, hun belevening, een veranderlijke werkelijkheid. Het schilderen gebeurde niet meer in een atelier, maar in open lucht. Waardoor de techniek ook veranderde: snelle schetsmatige bewegingen waar de verfstreken zichtbaar blijven. Snelle bewegingen omdat momenten snel voorbij zijn en veranderlijk. De 'afwijzing' door de kunstwereld kwam omdat de impressionisten de nadruk legden op een ander onderwerp, namelijk het alledaagse, het gewone.
'Impression, soleil levant' is een zeer impressionistisch werk. De zonsopkomst is duidelijk een momentopname en het werk werd met haastige verfstreken geschilderd. Monet schilderde de visuele werkelijkheid, wat niet hetzelfde betekent als de realiteit.
Maar negatieve commentaren moeten niet altijd als slecht bekeken worden. De impressionisten verwieven bij deze een bekendheid en uiteindelijk later ook hun verdiende waardering. Terecht!

De grootste inspiratiebron voor Monet was zijn tuin. Een grote tuin. Een tuin opgedeeld in twee delen: de bloementuin en de watertuin. De bloementuin diende als experiment voor kleur en licht. Een combinatie van gedurfde kleuren van de bloemen en planten door elkaar zorgde voor een groots kleurenpalet. In het tweede deel vinden we de waterlelies en het japanse bruggetje terug. Beide te bewonderen in zijn werken.

Rond 1910 ging zijn zicht achteruit. Hij leed aan staar waardoor hij de kleuren niet meer duidelijk zag. Hij schilderde gewoon verder, vertrouwend op zijn geheugen want de kleuren zaten immers in zijn hoofd. Paar jaren voor zijn dood was hij zo goed als blind. Maar door tweetal operaties aan zijn rechteroog en aangepaste bril kreeg hij tijdelijk zijn zicht terug en schilderde verder aan zijn waterlelies tot zijn dood in 1926. Verzwakt door een ernstige longziekte stierf Claude Monet op 86-jarige leeftijd in zijn eigen huis met de mooie tuin.

(duidelijk het verschil te zien in de periode voor de oogproblemen en tijdens)

Claude Monet wordt nog steeds gezien als één van de bekendste vertegenwoordigers van de impressionistische beweging.

Ik dacht nog te vertellen over zijn gevoelsleven en de liefde, maar laten we dat maar voor een andere keer houden.

Uw kunstkornuit,
Ine

Op ontdekking in het land der schone kunsten (deel 1)

Modigliani. Mo - di - gli - ani. Amedeo Clemente Modigliani. Zijn naam op zich, een plezier voor het oor, klinkt al esthetisch wondermooi.

U mag maar al te gaarne in mijn kleurrijke luchtballon springen om samen onze tocht aan te vangen doorheen het land der schone kunsten. Toen ik mijn landkaart openvouwde en willekeurig mijn blik liet vallen op een naam, kwam ik terecht bij Modigliani. En daar, mijn beste tedere kunstvriend begint onze fabelachtige tocht. Zet u maar schrap.

Modigliani, Amedeo voor de vrienden (wel dat denk ik toch), werd geboren in Livorno (12 juli 1884, Joods-Italiaanse afkomst).
In 1906, na zijn kunstopleiding in de Scuola libera di Nudo (voor u vertaald: Vrije School van Naaktstudies, waar hij waarschijnlijk ten volle van genoten heeft) in Firenze, vertrok hij naar Parijs waar hij zich vestigde in de buurt van Montmartre, waar zich ook andere (armmoedige) artiesten bevonden. In contact te komen met andere kunstenaars zoals de heren Henri de Toulouse-Lautrec ( de kleine sloeber (mag hier best letterlijk genomen worden) die het tot stamgast schopte in de Moulin Rouge), Pablo Picasso (wiens volledige naam een boek op zich: Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso) en Paul Cézanne (die nogal een norse en egocentrische persoon schijnt geweest te zijn, maar daar ga ik me nu niet over uit spreken wegens niet persoonlijk gekend te hebben) creërde hij een compleet eigen stijl ondanks de grote beïnvloeding.

(a voila meneer de kunstenaar zelve)

Modigliani's schilderkunst is herkenbaar aan de langgerekte vrouwslichamen en de warme gloeiende kleuren. Hij schilderde zeer gestileerde naakte lichamen en portretten. Maar toch bleven overeenkomsten met het model behouden. De gestileerde vormen zijn lange, ovaalvormige gezichten met uitgerekte halzen en uitgerekte ledematen. De ovaalvormige gezichten met de lange halzen scheppen een zekere melancholieke uitdrukking.
Ook al zijn de lichamen iets wat verwrongen en ook al staan neus, ogen en mond niet op een 'juist natuurlijke' plaats, de werken komen geloofwaardig over. De kunstenaar streefde een vormgeving na die tegen een waarheid aanleunt, zíjn waarheid.

Eén van zijn bekende werken; Sleeping nude with arms open (red nude) (1917).

En jammer genoeg komen aan schone verhalen vaak een tragisch eind. Amedeo Modigliani die leed aan een zwakke gezondheid was grote liefhebber van het Parijse nachtleven. Alcohol en drugs waren zijn goede vrienden en meteen ook serieuze vijanden. Het gevecht tegen armoede, alcohol, drugs en chronische ziekten verloor hij op 35-jarige leeftijd. Op 25 Januari in 1920 overleed hij aan tbc in Parijs. Zijn zwangere vrouw en muze Jeanne pleegde twee dagen later zelfmoord. Modigliani werd begraven op Père-Lachaise, waar de kunstenaarsgemeenschap (o.a. Picasso, Soutine, Rivera, Utrillo, Kisling, ...) uit Montmartre de begrafenis bijwoonde.

De schilder en beeldhouwer wordt beschouwd als één van de grootste kunstenaars uit de 20e eeuw.
En dat vind ik dan ook meteen zeer gegrond.

Uw kunst amice,
Ine